Starim zanatima smatraju se poslovi izrade i dorade predmeta na način, pod uslovima i od materijala kojima se čuva i održava izraz tradicionalnog narodnog stvaralaštva. Starim zanatima, smatraju se: lončarski (grnčarski); kolarski; kazandžijski (kotlarski); bačvarski; ručna izrada satova i časovnika i delova za iste (sajdžijski); terzijsko-abadžijski; jorgandžijski; oštrački (brusački); kovačko-potkivački; izrada zvona svih vrsta i praporaka; opančarski; kožarski (tabački); kožuharski (ćurčijski); remenarski-sedlarski (ručni duborez u koži, presovanje u koži); drvodeljski; klomparski i izrada nanula; asurdžijski; papudžijski; mutavdžijski; drndarski (vunovlačarski); užarski; kamenorezački; korparski-pletarski i izrada predmeta od like, rogoza, komušine, rafije, slame, trske, site i sl.; voskarsko-liciderski; kaldrmdžijski; gajtandžijski; stakloduvački; bojadžijski; sapundžijski; vlasuljarski; sitarski i rešetarski; pečenje kreča, ćumura i pravljenje katrana; izrada fenjera; izrada grebena za grebanje vune i kučine; izrada grebena i brda za tkanje; popravka, kalaisanje, emajliranje i cinkovanje posuda; izrada kaljeva za peći i vatrostalne opeke; izrada i restauracija narodnih muzičkih instrumenata na tradicionalan način (gusle, frule, dvojnice, gajde, okarine, violine i sl.); valjanje sukna; tkanje tepiha, platna, svile i dr.; proizvodnja svile na tradicionalan način; izrada četki, metli i drugih sl. proizvoda; kopanje bunara; izrada mlinskih kamenova i bruseva; prepariranje i punjenje ptica i životinja; prečišćavanje perija; ručno ispiranje zlata na tadicionalan način; ručno pletenje ribarskih mreža; prevoz fijakerom; bombondžijski; medičarski; sodadžijski; bozadžijski; crevarski; priprema pojedinih proizvoda od mesa i mleka i biljnih proizvoda na tadicionalan način; mlevenje žitarica preko vodenica-potočara; priprema hleba pod sačem i u crepulji; gradnja i / ili rekonstrukcija u tehnici suhozida; gradnja i / ili rekonstrukcija u tehnici naboja, nabijača; gradnja i / ili rekonstrukcija tehnikom bondruka; izrada šindre (za pokrivanje kuća); proizvodnja ćerpiča i zidanje ćerpičem; tkanje na ručnom razboju ćilima, tepiha, krpara, platna, svile i dr.; izrada narodnih nošnji; krznarski; ručna izrada unikatne obuće iz obućarskog zanata; odžačarski; ručna izrada čamaca od drveta na tradicionalni način.
Umetničkim zanatima smatraju se poslovi oblikovanja plemenitih materijala, kamena, metala, drveta, tekstila, stakla i drugih materijala pri čijoj izradi dolazi do izražaja lični ukus i veština proizvođača po njegovoj zamisli ili nacrtu, odnosno po zamisli ili nacrtu drugog lica. Umetničkim zanatima smatraju se: izrada ćilima, tapiserija i drugih umetničkih tkanja; umetnička obrada drveta, kamena, stakla, gline, gipsa i sl. materijala; umetnička obrada plemenitih metala (kujundžijsko-filigranski, zlatarsko-juvelirski); brušenje dragog i poludragog kamena; ručna izrada umetničkih gravura i pečata; kaligrafija; umetnička izrada predmeta od kovanog gvožđa, bakra i drugih metala; slikanje na tekstilu i tekstilnim vlaknima; umetnički vez; umetničko štopovanje; izrada u drvetu umetničkih predmeta, intarzija i duboreza; izrada i restauracija stilskog nameštaja; restauracija starih i raritetnih knjiga, slika i sl.; umetnička obrada poveza (umetnički knjigovezački zanat); izrada i restauracija umetničkih fotografija; konzervacija, restauracija i rekonstrukcija pokretnih i nepokretnih kulturnih dobara; preparacija i konzerviranje papira, tekstila, kože, drveta, keramike, stakla, kamena, metala, zidnih i štafelajnih slika; slikanje na staklu, keramici, drvetu, kamenu, jajima, tikvama i sl. predmetima i materijalima; izrada sobnih i drugih svetiljki i senila; ručna izrada ukrasnih i umetnički oblikovanih premeta od papira i kartona; umetnička izrada, odnosno dorada sakralnih i drugih ukasnih i upotrebnih predmeta i ikonopisa, pozlaćivanjem-ručnim oblikovanjem i nanošenjem zlatnih listića (pozlatarstvo); umetnička izrada nakita od metala (osim plemenitih), klirita, stakla, štrasa i sl. materijala; umetnička-pretežno ručna izrada šešira i drugih vrsta kapa sa pratećim detaljima i izrada rukavica; krojenje i šivenje scenskog kostima; ručna izrada umetnički oblikovanih maketa (brod, krst i slično) u staklenim flašama i sl. ambalažama i drugih umetnički oblikovanih suvenira; oružarski zanat; farbanje i ukrašavanje fijakera i kočija ručnim pisanjem, crtanjem grbova i sl.; ručna izrada lutki od
različitih materijala za lutkarska pozorišta (lutkarski zanat).
Domaćom radinošću smatraju se poslovi izrade i dorade premeta kod kojih preovlađuje ručni rad i koji imaju estetsko obeležje izraženo narodnom umetnošću. Domaćom radinošću smatraju se: pletenje; kukičanje-heklanje i necovanje (izrada čipke, stoljnjaka, ukrasnih detalja, odevnih predmeta i sl.); vez raznih tekstilnih proizvoda; premotavanje i upredanje konca i vune; izrada suvenira; izrada predmeta sa narodnim vezom; izrada proizvoda drvne domaće galanterije (vretena, preslice, oklagije, drvena korita i sl.); ručna izrada predmeta od sitnih otpadaka kože, tekstila, klirita i sl. materijala.
Zašto je bitan postupak dobijanja sertifikata?
Privredni subjekti se registuju za obavljanje određene vrste delatnosti u Registru Privrednih subjekata APR-a, tako što se delatnosti određuju prema Klasifikaciji delatnosti kao opštem standardu prema kojem se vrši razvrstavanje jedinica razvrstavanja u delatnosti, shodno Zakonu o klasifikaciji delatnosti i Uredbi o klasifikaciji delatnosti. Rešenje o registraciji privrednog subjekta, shodno pomenutim zakonskim odredbama ne sadrži način obavljanja delatnosti, već samo vrstu delatnosti, dok se način obavljanja delatnosti kada su u pitanju stari i umetnički zanati i poslovi domaće radinosti dokazuje posebnim sertifikatom Ministarstva ekonomije i regionalnog razvoja, kojim se precizira registrovana delatnost privrednog subjekta, načinom obavljanja iste delatnosti kao i vrstom proizvoda koji se izrađuju. Precizira se da li privredni subjekt svoje prizvode izrađuje na stari-tradicionalni način, ručno ili pretežno ručno, ili se radi o uobičajenoj zanatskoj odnosno industrijskoj proizvodnji koja nema tražena tradicionalna obeležja niti to imaju sami proizvodi. Time se postupak registracije upotpunjuje i zaokružuje vrstom proizvoda i načinom izrade istih. Ovim se postupak registracije privrednih subjekata ne usložnjava jer dobijanje navedenog sertifikata nije uslov za upis privrednog subjekta u Registar privrednih subjekata, niti je to zakonska obaveza privrednog subjekta, s obzirom da je isti prethodno već registrovan. Međutim, ukoliko privredni subjekt želi da svoje proizvode u odnosu na način proizvodnje, posebno istakne i dodatno označi oznakom „otvorene šake“, onda to čini pokretanjem postupka sertifikacije.
Sa ovako izdatim sertifikatom privredni subjekt može da ostvari određene pogodnosti:
- Uredba o određivanju delatnosti kod čijeg obavljanja ne postoji obaveza evidentiranja prometa preko fiskalne kase, koja se odnosi na sve sertifikovane stare i umetničke zanate i poslove domaće radinosti osim na poslove kamenorezačkog zanata.
- Uredba o bližim uslovima, kriterijumima i elementima za paušalno oporezovanje obveznika poreza na prihode od samostalne delatnosti, na osnovu koje se uz sertifikat ovog Ministarstva preduzetnik svrstava u pogodniju grupu, sa nižom osnovicom za paušalno oporezivanje.
